Sjabat HaGadol 5770 – CIZ Sjoel

Deze week kwam het bericht van de herinrichting van  Westerbork
Daar wordt het landschap weer zoals het was in 1940-45
Kaal en onherbergzaam

Na  WO2
Hebben we een aantal perioden gezien in de relatie tot en met  de oorlog

1        Wegduwen
2        Onbekendheid
3        Voorzichtig onderzoeken
4        Weer willen weten

Dit komt overeen met de 4 zonen in de hagada

Rasja
Sje-eno jodea lisj-ol
Tam
Chacham

Wij moeten beseffen dat die vier zonen in ons allemaal voorkomen ook wij  zijn soms de ene zoon soms de andere.

De idee van de chacham is behalve willen weten ook nabijheid, een relatie met iets  opbouwen.

De seideravond is daarop gebouwd, het is een moment van  vraag en antwoord. Een moment van nabijheid door vragen en het daarop volgende antwoord.

Dat vinden we ook terug in hallel.

114:5 What is the matter with you , O thou sea, that thou fleest? thou Jordan, that thou turnest backward?

114:6 You mountains, that you skip like rams; you hills, like young sheep?
Wij vragen  de zee de jarden de  bergen en heuvels naar de reden van hun gedrag.
Pesach  brengt dingen en zaken  dichtbij. Ook de natuur die weer gaat praten met ons.

Het is alsof het Drentse landschap weer overnieuw gaat praten over wat daar eens was.

Pesach verbindt. Pesach maakt nog een verbinding

Op pesach dopen we nl  de maror in in charoset. De charoset stelt de leem voor  van de  slavernij in Egypte. Maar je maakt de charoset van  vruchten etc. die iets van het joodse volk voorstellen. Is dat geen tegenspraak? Nee juist uit de leem, uit  het  samenvoegen van de stenen tot al die gebouwen is het joodse volk vortgekomen.

Dat verhaal van de wederopbouw is ook te vinden in het verhaal van Moishele verteld door S. Carlebach

Deze jongen vraagt op pesach 1943 aan zijn vader in het getto van Warsaw na de ma nisjtana. Vader zal ik er zijn over een jaar, vader zul jij er zijn. Waarop de vader antwoordt,

Dat weet ik niet, wel weet ik dat er ergens een Moishele zal zijn die die vraag aan zijn vader zal stellen.