Parsje Besjalach 5771

In deze parsje trekt het Joodse volk verder de woestijn in. Gedurende de eerste maand is er nog iets over van hetgeen ze hebben meegenomen uit Egypte. Maar dan raakt het op.

Nadat het Joodse volk heeft geklaagd krijgen ze het manna; voor sjabbat valt een dubbele portie manna. Nadat het Joodse volk is komen vragen aan Mosje rabeinoe hoe het zit zegt hij tegen hen

כה    וַיֹּאמֶר מֹשֶׁה אִכְלֻהוּהַיּוֹם, כִּי-שַׁבָּת הַיּוֹם לַה הַיּוֹם, לֹא תִמְצָאֻהוּ בַּשָּׂדֶה

Hij zegt: eet het vandaag want het is vandaag sjabbat voor HaSjem en vandaag zullen jullie het niet op het veld vinden.

De Siforno zegt hier op de woorden אִכְלֻהוּ הַיּוֹם dat ze het moesten eten op vaste momenten op deze dag. Wat wil de siforno hier zeggen?

Waarom is het zo belangrijk het manna op sjabbat op vaste tijden te eten?

Je hebt mensen die gaan eten en het voedsel naar binnen werken. Er is verder niets bijzonders met wat ze doen. Wat zien we hier bij het manna?

De Baale HaTosafot brengen dat het sjabbat eten meer werd terwijl het werd bereid.

De Netsiv brengt dat het sjabbat eten of speciaal voor sjabbat moest zijn bereid of tenminste voor sjabbat apart zijn gezet anders mocht het op sjabbat niet meer gegeten worden.

Het manna zelf schiep en creëerde de sjabbat maaltijd. Het was juist de bedoeling dat het sjabbat eten zich onderscheidde van het eten van door de week. Daardoor werd het een andere, een sjabbat maaltijd.

Wij doen dat ook. Wij bedekken de challot tijdens het kiddoesj maken. Pas na de kiddoesj komen de challot te voorschijn. Dat leert ons dat er eerst kedoesja moet zijn voordat de maaltijd aan bod kan komen. De kiddoesj maakt hier als het ware de maaltijd.

Maar er is hier nog meer over te zeggen.
In het Hebreeuws is het woord voor tijd het woord zeman זמן.
Het is een samenvoeging van het woord מן met de letter zayin, zeven welke voor de sjabbat staat. Wat is hier de boodschap?

Iedereen leeft met de tijd. Sommigen hebben een moment waarop ze gaan joggen anderen een moment om te werken en weer anderen een moment waarop ze gaan slapen. Al die mensen vullen hun tijd in. Bij de een geldt dat wat hij of zij doet meer betekenis heeft voor de spiritualiteit in en van de wereld.

Het woord זמן leert dat de essentie van זמן, van tijd te vinden is in het manna op sjabbat op de zevende dag. Het eten van dit voedsel dat al een wonder was maar ook nog speciale kenmerken kregen voor die 7 e dag, gaf op een onvergelijkbare manier invulling aan de uren, minuten en seconden van die sjabbat. Er is geen betere manier denkbaar om van tijd gebruik te maken dan het gebruik van de tijd voor het manna op sjabbat.

Daarom heeft sjabbat vaste momenten om te eten. Het manna kreeg het karakter voor de seoedes van sjabbes en niet voor een eetpartij bij een kiddoesj.

Gelukkig hoeven we niet tot sjabbat te wachten om dit te ervaren.

Er is een minhag die de sjoelchan aroech brengt, om bij het hamotsie zeggen de beide handen met de tien vingers op het brood te leggen.

שולחן ערוך אורח חיים סימן קסז

יתן י שתי ידיו על הפת בשעת ברכה, שיש בהן י' אצבעות כנגד י' מצות (כד) התלויות בפת ולכך יש י' תיבות בברכת המוציא וי' תיבות בפסוק מצמיח חציר לבהמה (תהילים קד, יד) וי' תיבות בפסוק עיני כל אליך ישברו (תהילים קמה, טו) וי' תיבות בפסוק ארץ חטה ושעורה (דברים ח, ח) וי' תיבות בפסוק ויתן לך (בראשית כז, כח).

Op dat moment komen samen: het brood dat HaSjem heeft gegeven, de mens zelf, de mens die daarvoor 10 mitswes uit de Touro heeft gedaan en 4 pesoekiem die aangeven dat de Sjechiene (aangegeven door de letter joed) hier een sleutelrol speelt. Het is een eenheid tussen Touro , mens en HaSjem.

Er is een overlevering dat de eerste keer dat iets voorkomt in de Touro iets meegeeft voor die hele zaak zelf. Brood komt het eerst voor in de Touro als Malki Tsedek brood geeft aan Awrohom. De Touro voegt daaraan toe dat Malki Tsedek een kouhein was voor HaSjem.

Ook bij de kouhanim hebben de vingers een speciale betekenis. HaSjem is namelijk metsits ben hacharakim, hij kijkt tussen de spleten in de handen van de kohanim bij het doechenen. En zodoende zegent hij de wereld. Ook als wij nu de broche zeggen over het brood dan kijkt HaSjem ook hoe hij de broche kan brengen naar de wereld.

Door de week rust HaSjems zegen hopelijk op hetgeen we verbouwen en maken. Op sjabbat worden we helemaal opgenomen in de sfeer van sjabbat als manna en sjabbat samengaan tot de me-en olam haba.

Dan gaat het 2 e deel vande psasoek in vervulling: כִּי-שַׁבָּת הַיּוֹם לַה